Deze week bestaat Google 25 jaar en in die periode is het bedrijf uitgegroeid tot een moloch die alles van ons weet en opslaat, en overal aanwezig is. In een serie artikelen gaan wij in op de macht van Google, zijn onzichtbare invloed, de succesfactoren, de aanzwellende kritiek en de vooruitzichten van Google voor de komende jaren.
- Hoe Google kon uitgroeien tot het dominante bedrijf dat het nu is.
- De onzichtbare invloed van Google.
- Waarom het zo moeilijk is om Google van de troon te stoten.
Deel 4 van deze serie gaat in op de kritiek waar Google in toenemende mate mee te maken heeft.
Het succes van Google is niet alleen te danken aan een betere zoekmachine; maar ook aan de slimme distributie en de soms keiharde methoden om concurrenten te dwarsbomen en weg te drukken. Maar ook de mentaliteit is veranderd; ooit begonnen als idealistische onderneming, met als slogan ‘don’t be evil’, is het nu een keiharde, nietsontziende onderneming geworden die concurrenten het leven zuur maakt, hen uit de markt dringt of zijn hoogstaande principes verloochent om toegang tot een bepaalde markt te verkrijgen (China).
Waar mensen in de beginjaren vooral lovend over Google waren, omdat het zo makkelijk zoeken was, klinkt er tegenwoordig steeds meer kritiek op de macht van Google, en dan met name op de wijze waarop het met desinformatie, met privacy en met de gegevens van gebruikers omgaat, en de wijze waarop het (potentiële) concurrenten van de markt weert.
Google is gestart door de idealistische studenten Sergey Brin en Larry Page. Zij wilden vooral niet worden zoals Microsoft, dat zij zagen als een grote moloch die de concurrentie platwalste en allerlei slinkse tactieken gebruikte om anderen dwars te zitten en van de markt te weren. Zij hadden een bescheiden ambitie: ‘alle informatie van de wereld makkelijk beschikbaar maken voor iedereen’.
Maar langzamerhand slopen er toch trekken in die overeenkomst vertoonden met een groot bedrijf dat doet wat het wil. De wens van de investeerders om eindelijk eens rendement te zien, rond het jaar 2010, speelde hierin een grote rol. Google moest geld gaan verdienen, ten koste van alles.
Schenden auteursrecht
Het begon met het met voeten treden van het auteursrecht; Google wilde alle teksten, dus ook alle boeken en wetenschappelijke onderzoeken, beschikbaar maken voor de wereld, en het vond dat het het recht had deze informatie te delen zonder de auteur hiervoor te moeten betalen. De auteurs waren het hier uiteraard niet mee eens, maar Google heeft door het gewoon te doen, nu wel het recht verworven om korte fragmenten uit boeken te indexeren en tonen.
Buigen voor China
Veel kritiek kreeg Google ook toen in 2018 bleek dat het een speciale versie van zijn zoekmachine bouwde die trouw de censuurregels van de Chinese overheid volgde. Bij zoektermen die de Chinese overheid niet welgevallig waren, zoals ‘Falun gong’, ‘Taiwan’ en ‘Tienanmen opstand’ toonde Google een wit scherm, en naar verluidt werden gegevens van dissidenten doorgespeeld naar de Chinese overheid. Toen dit bekend werd, rees er een storm van kritiek op, waarna Google snel afzag van een gecensureerde Chinese versie (en de Chinese zoekmachine Baidu snel de Chinese markt veroverde).
Concurrenten dwarszitten
De laatste grote rechtzaak van de Amerikaanse overheid tegen een techbedrijf vond 25 jaar geleden plaats. Het slachtoffer van toen was Microsoft. De ironie wil dat nu, 25 jaar later, de Amerikaanse overheid opnieuw een grote rechtzaak tegen een techbedrijf begonnen is, maar nu gaat het om Google zelf, het bedrijf dat nooit zoals Microsoft wilde worden…
De exclusiviteitscontracten die Google afsluit met onder andere Apple en Samsung, zorgen ervoor dat concurrenten geen voet aan de grond krijgen. Zo moeten Android-fabrikanten een Google-zoekwidget prominent op hun telefoon tonen. In 2018 legde de Europese Commissie Google een boete op van € 4,34 miljard wegens het overtreden van de EU-antitrustregels. Nu kunnen gebruikers in Europa zelf de gewenste zoekmachine selecteren, maar de meeste gebruikers kiezen voor de snelste weg en kiezen de zoekmachine die al een marktaandeel van 90 procent heeft. En om de standaardzoekmachine op Android te veranderen, zijn er maar liefst 15 tikken nodig.
Daarnaast zijn de reviews van lokale zoekmachines als Yelp bewust weggelaten uit de zoekresultaten ten gunste van de eigen reviews. Yelp won hierover een rechtzaak, maar toen had Google de markt al veroverd.
Desinformatie en privacy
Google weet alles van ons, van locatie tot zoekvoorkeuren, van apparaatgebruik tot aan je reisbewegingen. Het houdt bij welke zoekwoorden je gebruikt, welke websites je bezoekt, je locatie en hoeveel zoekopdrachten je uitvoert. Iedere seconde verwerkt Google naar schatting 60.000 zoekopdrachten en het vult deze aan met informatie uit Gmail, YouTube en Chrome.
Dat wringt, en met name de Europese Commissie is bezig met het invoeren van wetgeving die het verzamelen van gegevens moet beperken en Europese burgers moet beschermen tegen schending van hun privacy. De Europese Unie neemt vooralsnog het voortouw, maar het ziet ernaar uit dat andere landen zullen volgen.
Advertentiefuik
Een laatste punt van kritiek is het bedrijfsmodel van Google zelf. Het advertentiemodel levert op de lange termijn geen goede content op, omdat Google erbij gebaat is om de gebruiker zo lang mogelijk bezig te houden en zoveel mogelijk advertenties te tonen. In een echt goede zoekmachine zoek je maar één keer (en krijg je maar één keer advertenties te zien). Maar Google wil je eerst een advertentie laten zien; en daarna pas wat je zelf wilt zien. Dat vindt niet iedereen prettig en andere zoekmachines en ChatGPT in Bing proberen dit aan te pakken door sneller tot het juiste antwoord te komen. Maar hoewel deze zoekmachines, objectief gezien, beter zijn, is de macht van Google vooralsnog te groot om deze alternatieven werkelijk bedreigend te laten zijn voor Google.
